Stuur dan je reactie naar:
Maartje Gielen
De culturele en creatieve sector staat door alle maatregelen rondom het coronavirus zwaar onder druk, terwijl de sector net aan het opkrabbelen was na bezuinigingen. Minister Van Engelshoven noemt het seizoen van de culturele sector ‘verloren’ en heeft aangegeven dat de omzetderving vele malen groter is dan ‘we ooit kunnen oplossen’. Wij denken graag mee over oplossingen en hopen bij te dragen aan het inzicht dat niet alles van waarde weerloos is.
Dat we nu met z’n allen zoveel mogelijk thuis blijven heeft enorme financiële gevolgen voor de culturele en creatieve sector. De schade wordt geschat op 85 tot 100 miljoen euro per week. Kunsten ’92 heeft berekend dat de sluiting van instellingen tot 1 juni een inkomstenderving betekent van 969 miljoen euro voor culturele instellingen. Er wordt door een grote groep organisaties binnen de sector verenigd nagedacht over een steunpakket
en de overheid heeft gisteren 300 miljoen euro toegezegd voor de culturele sector.
De impact van de maatregelen als gevolg van de coronacrisis wordt over de gehele linie gevoeld. Toch zal de ene culturele instelling hier grotere gevolgen van ondervinden dan de ander. Dit heeft voor een groot deel te maken met de financiële uitgangspositie van instellingen. De financiële positie verschilt behoorlijk tussen instellingen, zagen wij onder andere bij de beoordeling van ‘gezonde bedrijfsvoering en eerlijke beloning’ van subsidieaanvragers voor de BIS-subsidies 2021-2024. Op basis van jarenlang onderzoek voor het Rijk, fondsen en culturele instellingen zien wij verschillende aandachtspunten die juist ook in de huidige situatie van belang zijn.
Zicht op de financiële positie van instellingen is van groot belang om tot een risico-inschatting te kunnen komen, maar ontbreekt vaak. De financiële verschillen tussen instellingen zijn groot. Instellingen met een hoog weerstandsvermogen (eigen vermogen/totale baten) kunnen in een periode met weinig tot geen inkomsten blijven voortbestaan, omdat zij hun eigen vermogen kunnen inzetten. Andere instellingen hebben dit niet (of minder) en lopen daardoor dus al gauw het risico failliet te gaan.
Eerlijke beloning lijkt meer dan ooit van belang. In de culturele sector wordt veel met zzp’ers en flexwerkers gewerkt. Dit betekent in een periode zonder inkomsten dat zij dit gelijk terugzien op hun bankrekening. Zoals Yassine Boussaid, directeur van Meervaart Theater in Amsterdam, bijvoorbeeld aangeeft bij AT5 worden makers en producenten vaak vergeten in de discussie. Instellingen kunnen straks wellicht weer opengaan, maar staan dan misschien wel met een leeg podium. Ook de groep zzp’ers en flexwerkers met financiële onzekerheden verdient aandacht.
Culturele instellingen zijn (naast van culturele ook) van maatschappelijke waarde. Culturele instellingen in Nederland ontvangen vaak overheidssubsidie, waaraan eisen worden gesteld. Zo moeten zij eigen inkomsten binnenhalen en voldoen aan de Governance code cultuur, de Fair Practice code en de code Diversiteit en Inclusie. Hiermee hebben zij een vitaal belang voor de maatschappij. Culturele instellingen spelen een maatschappelijke rol die niet vergeten moet worden. Denk aan alle films die nu worden gekeken, boeken die worden gelezen en muziek waarop wordt gedanst. Schrijnend aan deze crisis is dat instellingen die het in overheidsogen goed doen (en een substantieel gedeelte van hun inkomsten zelf binnenhalen) nu de meeste inkomsten zien wegvallen.
De kunst van goed onderzoek
Een gezonde bedrijfsvoering en de Fair Practice Code laten nu nog meer hun belang zien aan de culturele sector. Tegelijkertijd is het voor instellingen zaak om het hoofd boven water te blijven houden. In deze tijd komen er ontzettend veel vragen op culturele instellingen, zzp’ers én beleidsmakers af. De ontwikkelingen in de sector gaan ons aan het hart en volgen wij op de voet. Hierbij denken wij graag mee over handelingsperspectief en oplossingsrichtingen voor partijen in de culturele sector. Hopelijk kunnen wij ons steentje bijdragen, met de kunst van goed onderzoek.